L’outru més, quandu stube uns diês an Cicuiru, nun die daqueilles falei un ratu cun tiu Zidériu. Y palabra açpuis palabra él sacou-me ũa que you nunca habie houbidu, assi cume él sabe : “Carallu, quandu m’apercatei ya s’habie muscadu !”, apuntandu cu’la cayata pal barriu d’alla pa riba.
You quedei-me pensandu naquessa palabra « aparcatei »... mas y que qurera dezi l’home cun issu ? Y cume la cumbersa cuntinou, you ya nin’l pedie al sentidu. A la nuite, passei pu’la caźa’l pobu y eilli pedie se dalgun sabie al sentidu « d’apercatar », mas no, nada, naide sabie… Dalfin, inda la screbiu nun papelicu pra vé s’achasse quiên soubissa an Miranda, mas tamiên nun reźultou.... « ho ! Issu son palabras qu’ambenta tiu Zidériu”, fui la unica respuôsta que tube.
Issu yê purque tiu Zidériu ten siêmpre daqueillas cuôntas que te vai deziêndu assi, y cun mi siêmpre acaba deziêndu :”bah ! Tu vai ansinandu’l que you te digu a lus francéźes !”
La nuôssa lliêngua, dende Sandin anté Llanes
Hoije, gracias a él vou ansina ũa couźa, no als francéźes, mas si als mirandéźes. Purque aquessa palabrica “apercatar” andei a busca’l sou sentidu an todas las fuôntes screbidas de palabreirus an mirandés, mas nada, nun staba an ningun sitiu. Yêra cume se fusse ũa palabra çcuñecida !
Mas hoije turnou-se-m’a venir essa palabra a la memoria y anton fui-m’a cata deilla nun decionairu llionés. Y sabeis al quei ? Achei-la ! Si achei-la nun decionairu, nun palabreiru llionés. Mas anton, cume yê que puôde ser qu’ũa palabra dezida pur un cicuiranu nun steya an ningun decionairu mirandés, mas si nun decionairu llionés ? Dende, deixu-vus pensa nissu y a vé que tal m’ides arrespunder !
Ya se m’iba squecendu; apercatar. La palabra yê cumpuôsta assi a-per-catar. Catar ten eiqui al sentidu d’apañar, de ver culs uôlls y per yê un cumpuôstu llatinu que ten un sentidu oumentativu cume an fundu y perfundu ou feitu y perfeitu. Ou seya apercatar yê da-se decuônta dalgu.
Assi que speru qu’hoije si vus apercatestes qu’al que nos falamus, al que nos chamamus mirandés, nun yê nada mas qu’al llionés que sta eiqui, an Purtual.
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
9 comentários:
Será "apercatar" ou "aporcatar"?
nun te aporcates nó i inda fazes ende ua galdromada que nien punta por adonde se l pegue:)
Abnraço
¿Y esi cachu de POrtugal que nun ye Miranda? ¿Fálase asturianu ellí de verdá? ¿O yá non?
Sturianu no, ya cume lu puderas ver ende se lei-se'l que scribu.
Mirandés issu si, que ya veras que ye bastante, se no muitu asparcidu cul llionés.
Quandu digu llionés, nun digu'l llionés de maneira general, mas si al llionés que se puode d'ancuntrar an ciertus pobus dal Bierçu y pur eilli.
Aporcatar nun sei'l que quier dezir, assi que nun antendie nada dal que me screbiste.
You houbie apercatar. Mas se no pergunta-l a tiu Zidériu qu'inda ye mellor :)
An Sendin si se usa "apercatar".
Habie un barrio de Sendin adonde se falaba sturiano i ne l resto de l pobo lionés ou mirandés, que ye la mesma lhéngua.
Se nun m'apercato inda m'amólan.
Almendra
Buonas tardes tiu Almendra !
Oubrigadu pul vuossu comentariu. Sera D'issu que vos falais :
"Em Sendim havia duas modalidades de fala, num bairro do Canzilho. Os vizinhos e o resto dos habitantes da povoação troçavam dêles, repetindo-lhes o que pronunciavam diferentemente dos outros. Assim, naquele bairro substituiam, na pronuncia da 3° pess. do plural do preterito de todos os verbos, o r por n. Ex.: toconun, beninun, cominun. Parece forma esporadica [...]."
Aquessa maneira de fala tamiên l'houbie you dues vezes cul pai d'Herbertu que ye Eidmundu Bulante. Mas so l'houbie a él.
Issu tamiên se diç en Sturianu, anclusu ya se diç tamien assi nal llionés de la Sanabria.
Hai que tené cuidadu que quandu you digu qu'al mirandés s'asparece cul llionés, ye de maneira general.
Purque'l llionés sta, direi you, "mui spargidu", nun ten muit'ouniformidade. Antendeis l que you quieru dezir, no ? Pra quantas mas, an Sanabria qu'eilli ya s'ampéça a mesclar cul Gallegu.
Qu'houbu sturianus ou llionéses an Sandin, nun hai dubedas, mas issu ya fui hai muite tiempu, durante la recunquista.
Mas al mistériu sta nal fatu que vos nun teneis al "ll-". Buonu, you sei que lu teneis, mas yê ralu. Y issu solu puode dezir que dantañu teniedes-lu, mas agora ya no.
You sei que dal lladu de Sayagu, la "ll-" fui zaparcendu hai uns 300 à 400 añus pur anfluencia creciênte dal castellanu. Tubu qu'acuntecé assi an Sandin, tamien.
Abraçu,
Tiégui dende PAris
Tiegui, lo que dices de la perda de la patalización de L- nel sayagués yíe ciertu pero non tantu. Quiero decir que la perda nun yíe tan antigua. On güei, en llugares cumo Villardiegua ou Torregamones, los más vieyos recuérdanse de palabras cumo llagona, llavazas, llirón, lluntria ou llorigón. Y nel s.XX ontavía decían llobu, llombu, llengua y outras. Cueido que la perda más fuerte d'esti rasgu asturllionés na parla sayaguesa fora nos sigros XVIII y XIX y yá viste que dalgunas llegoron al XXI.
Un abrazu y que viva la nuesa llengua.
Arrigueiru.
"Apercatar" dise tamién nel castellanu de muitas partes d'España (Zamora, Salamanca, Aragón...) y d'América. Nel castellanu común yíe "percatar".
Arrigueiru.
Si finalmiênte achei "aporcatar" nal dicionairu de Muizés Pires. Mas you pensu q se purnuncia "apurcatar", bah nun sei...
Si pus an Sandin tamien parece que tenen dalguas palabras cun ll-, llagrima achu q ye ua deillas.
Mas de restu ye todu l-. Al rubés, na Raya tenemus quaisque todu an ll-, mas tamien las tenemus solu cun l-.
Hai quiên tenga la téze que Sandin nun fui atinginda pul ll-, mas nun aquerditu cume solu Sandin na "Hispania" toda nun suffriu tal fenomenu.
You achu pul cuntrariu que nos todus somus geneticamiente purgramadus para dezi ll-, y lus que ya nun la tenen sera pur anfluencia d'outrus pobus. Pur eisemplu hai la teorie qu'an que lus vaqueirus venen dal Norte d'Eitalia y que ye pur issu qu'eilles ainda tenen ua patalizaçon mas fuorte an ts- (tseite, tsume, tsagrima, tsobu,...)
Enviar um comentário